Verlichting

Krinke Kesmes, een vroeg imaginair reisverhaal

1 - Leg uit waarom en hoe imaginaire reisverslagen in dienst stonden van de Verlichting.

Imaginaire reisverhalen beschreven reizen naar landen, gebieden en volken die niet bestonden, behalve dan in het hoofd van de schrijver. Verlichte auteurs gebruikten het genre om te dromen over betere, rechtvaardiger samenlevingen. 

2 - Waarom kozen verlichte schrijvers volgens jou voor een onbewoond eiland om iemand een nieuw bestaan te laten opbouwen?

Een onbewoond eiland is niemandsland, dus gelden er geen wetten en plichten. Hierdoor zou de schrijver een wereld kunnen schetsen naar zijn idealen.

3 Ga naar de tekstpagina Krinke Kesmes en lees het tekstfragment. De hoofdpersoon is volmaakt gelukkig met zijn eenzame, eenvoudige, zelf opgebouwde bestaan. Hij is vrij en blij. Ook dit is een manier om de lezer aan het denken te zetten. Probeer te verklaren waarom.

Zelf denk ik is deze tekst zo geschreven om de volgende boodschap naar de lezer over te brengen: je hoeft niet veel te hebben om een gelukkig leven te lijden.

Modern columnisten: Weyerman en Van Effen

1 – Leg in enkele zinnen uit wat een spectator is.

Een spectator is een toeschouwer als het ware, die bespottelijk de wereld om zich heen beschreef. Ook hielden spectators ervan om discussies uit te lokken. Een spectator gebruikte een schrijfstijl, waar zij bijvoorbeeld ingezonden brieven in hun tijdschrift verwerkten.

2 - Een van de tijdschriften van Weyerman draagt als titel Den ontleeder der gebreken. Leg uit wat Weyerman met deze titel bedoeld kan hebben.

De onwetendheid in de geneeskunde of ontleedkunde . Zelf denk ik dat het dat betekent, want pas vanaf die tijd zijn mensen zich meer met wetenschap gaan bezighouden.

3 – Lees de auteurspagina over Justus van Effen. In diens De Hollandsche Spectator staan voortdurend ingezonden brieven over maatschappelijke vraagstukken die tot veel discussie leidden, zoals het begraven in of buiten de kerken. Als jij een spectator was, waarover zou je je dan opwinden? Schrijf een verhaal of een ingezonden brief over dit onderwerp.

Als ik een spectator was in het hedendaagse leven zou ik me denk ik opwinden over het probleem van smartphones.

Iedere dag als ik over straat loop kijk ik om me heen en zie ik mensen gericht naar een klein vierkant beeld kijken. Zowat elke minuut van de dag zie je jongeren, maar ook sommige ouderen, en daarmee bedoel ik geen 65 plussers, met hun mobieltje in hun hand lopen. Maar wat is er zo belangrijk dat je constant op je telefoon moet zitten te pingen, whats-appen, facebooken, internetten, noem het maar op. Kijk om je heen, want alles gebeurt om je heen. En dus niet op een klein beeldscherm.

Pulp fiction: het succes van populair proza 

1 – Welk soort mensen speelt de hoofdrol in populair proza?

De hoofdpersonen in deze verhalen waren gewoon hedendaagse mensen, als studenten, werklozen, avontuurlijke vrouwen, hoeren en oplichters et cetera. Dit was een hele verandering in vergeleken de verhalen over ridders, koningen, Bijbelse personages of fabeldieren.

2 - Avonturenromans als De Amsterdamse lichtmis, De ongelukkige levensbeschryving van een Amsterdammer en De Kloekmoedige land- en zeeheldin laten zien dat de achttiende eeuw misschien wel niet zo verlicht was als doorgaans wordt gedacht. Leg uit.

Wat bleek is dat er in die tijd er ook weinig geld te besteden was, en dat  er nog veel gereisd werd. Ik denk dat er dus nog niet zoveel ontdekt was in die tijd.

3 Lees het tekstfragment uit De Amsterdamse lichtmis. Valt er iets van moraal, van gewetenswroeging bij de twee vrienden te bespeuren? Kun je je voorstellen dat niet iedereen, de literaire kritiek bijvoorbeeld, of dominees, blij was met dit soort avonturenromans? Leg uit.

De eerste vraag snap ik niet die gesteld wordt, want in het fragment wordt er uitgelegd over een beurs waar Joodse handelaren kwamen. Ook dat de ik persoon in het verhaal fooi kreeg voor iets wat ook niet bekend was, en dat hij soms een stuk taart kreeg. Voor de rest denk ik dat er vast wel literaire kritiek is gegeven op het verhaal door de protestantse kerk, omdat er veel gepraat wordt over geld en ook over diefstal.

Sara Burgerhart: roman in brieven

1 – De briefroman wordt ook wel aangeduid als roman-nieuwe stijl. Wat is nieuw aan de briefroman?

De briefroman is een genre, waarin verhaal wordt verteld door middel van brieven die verschillende personages aan elkaar schrijven.

2 - Waarom zijn brieven zo geschikt om een verhaal te vertellen?

Omdat brieven echt gericht naar een bepaald persoon geschreven wordt.

3 De les die Wolff en Deken hun lezeressen voorhouden zou je kunnen omschrijven als ‘eerst denken, dan doen’. Lees de tekstpagina Sara Burgerhart. Wat had Sara moeten denken of doen? Wie vind je naïever, Sara of R.?

Sara was erg naïef, want doordat ze zo zich heeft laten om praten door R. werd ze bijna verkracht.

 Rhijnvis Feith experimenteert met gevoelens

1 – De sentimentele roman Julia gaat over de liefde, toch werd de roman niet als zedenbedervend beschouwd. Leg uit.

2 – Op welke manieren weet Feith de roman te vernieuwen? Denk hierbij aan stijl en inhoud.

Feith gaf een christelijke draai aan zijn verhalen. Ook worden de gevoelens en gedachtes van de hoofdpersonen meer geuit.

3 De sentimentele mens barst voortdurend in tranen uit, omdat woorden te kort schieten. In Julia snikt Eduard: ‘Nee! ik merk het, er is nog geen taal voor het gevoel – of het moesten de tranen – de gezegende tranen zijn – ja! zij zijn het – zij verlichten nu mijn geprangde borst – zij komen mijn flauwe woorden te hulp en alles wordt uitdrukking! – JULIA!’
Lees de auteurspagina over Arend Fokke Simonsz en leg aan de hand van het citaat uit wat Fokke Simonsz zo bespottelijk vond aan sentimentele literatuur.
Wat vind je van Eduard? Is hij een macho, een watje, of juist een moderne, gevoelige jongen? Leg uit.

Eduard is geen macho nog een watje. Ik denk dat een manier van versieren was, waardoor de partner zich veilig voelde om ook zijn of haar gevoelens te uiten. Ik heb helaas het fragment van Arend Fokke Simonsz niet kunnen vinden. Ik zou dus niet kunnen weten waarom hij het zo bespottelijk vond,  want dat zou ook afhangen van zijn idealen. Misschien vond hij het te klef.